راهنمای کامل بارداری و زایمان خرگوش و نگهداری از بچه ها
سه‌شنبه، ۲ اردیبهشت ۱۴۰۴
بارداری خرگوش
* مدت بارداری: حدود ۲۸ تا ۳۲ روز، که ۳۰ روز معمول‌ترین زمانه.
* نژاد خرگوش مهمه: نژادهای کوچکتر معمولاً بارداری کوتاه‌تری دارن نسبت به نژادهای بزرگتر.
* علائم بارداری:
* افزایش جزئی وزن
* رفتار لانه‌سازی (کندن مو، جمع‌کردن کاه و یونجه)
* تغییرات رفتاری (ممکنه حساس یا تهاجمی‌تر بشه)
آمادگی برای زایمان (Kindling)
* حدود روز ۲۷ تا ۲۹ بارداری، خرگوش ماده شروع به ساختن لانه می‌کنه. او:
* موهای شکم و سینه‌اش رو می‌کَنه
* با کاه یا بستر نرم لانه می‌سازه
* این کار رو توی یه جعبه مخصوص زایمان انجام می‌ده (بهتره از روز ۲۷ آماده باشه)
زایمان خرگوش (Kindling)
* معمولاً شب یا صبح زود اتفاق می‌افته
* خیلی سریع و بی‌سر و صداست — اغلب توی ۱۵ تا ۳۰ دقیقه تموم می‌شه
* ممکنه اصلاً متوجه نشی که زایمان کرده!
* تعداد بچه‌ها بین ۱ تا بیش از ۱۲ تا هست، ولی معمولاً ۶ تا ۸ تا به دنیا میان
بعد از زایمان
* مادر داخل لانه نمی‌مونه — این کاملاً طبیعیه!
* معمولاً یک یا دو بار در شبانه‌روز بچه‌ها رو شیر می‌ده
* بچه‌ها در زمان تولد بی‌مو، نابینا و ناشنوا هستن
* موهاشون از حدود روز سوم یا چهارم درمیاد
* چشم‌هاشون حدود روز دهم باز می‌شه
مراقبت از بچه‌خرگوش‌ها
۱. گرما و لانه
* بچه‌ها بدون مو و خیلی حساس به سرما هستن.
* لانه باید خشک، گرم و بدون باد باشه.
* اگر بچه‌ها از لانه بیرون افتادن، با دست گرم (یا با دستکش) به آرامی برشون گردون داخل لانه.
۲. شیردهی
* مادر فقط روزی ۱ یا ۲ بار بچه‌ها رو شیر می‌ده (خیلی سریع، فقط چند دقیقه)
* اگه بچه‌ها شکم گرد و گرم باشن، یعنی شیر کافی گرفتن.
* نگران نباش اگه مادر خیلی به لانه سر نمی‌زنه، این طبیعیه.
۳. مرگ بچه‌ها
* بعضی وقتا یکی دو تا از بچه‌ها ممکنه زنده نمونن — اینم طبیعیه.
* بچه‌های مرده باید سریع برداشته بشن تا بقیه آسیب نبینن یا لانه آلوده نشه.
۴. تغذیه مادر
* مادر باید غذای باکیفیت، یونجه تازه، و آب تمیز در دسترس داشته باشه.
* بعد از زایمان، اشتهاش زیاد می‌شه چون برای شیر دادن به انرژی زیادی نیاز داره.
نکات حیاتی
۱. دست زدن به بچه‌ها
* تا وقتی مادر بهشون رسیدگی می‌کنه، بهتره دست بهشون نزنی.
* اگه لازمه لمسشون کنی (مثلاً برای برگردوندنشون به لانه)، دستت تمیز و بدون بوی تند باشه یا از دستکش استفاده کن.
۲. بررسی روزانه
* هر روز لانه رو بررسی کن (بدون ایجاد مزاحمت زیاد) تا مطمئن بشی همه بچه‌ها گرم، تمیز و سالم هستن.
* اگه بچه‌ای سرد شده ولی هنوز زنده‌ست، می‌شه گرمش کرد و نجاتش داد.
۳. مراقبت از مادر
* استرس نداشته باشه — صداهای بلند، دست زدن زیاد یا حیوانات دیگه باعث اضطرابش می‌شن.
* اگه خیلی نگران یا پرخاشگر شد، ازش فاصله بگیر تا آروم شه.
نشونه‌های مشکل در بچه‌خرگوش‌ها
۱. سرد بودن بدن
* بدنشون باید گرم و نرم باشه.
* اگه سرد و بی‌حرکت باشن، یعنی شیر نخوردن یا از لانه بیرون افتادن.
* سریع با دست گرم یا حوله گرم‌شون کن و دوباره بذار توی لانه.
۲. شکم صاف یا فرو رفته
* نشون می‌ده که شیر نخوردن.
* بچه سالم معمولاً شکمش گرد و پره.
* اگه چند تا بچه اینطوری باشن، ممکنه مادر شیر نداده باشه یا شیر نداشته باشه.
۳. گریه یا صدای ناله
* بچه‌خرگوش معمولاً خیلی ساکته.
* اگه صدای ناله یا جیغ ضعیف بشنوی، ممکنه گرسنه، سرد یا آسیب‌دیده باشه.
۴. بوی بد از لانه
* نشونه‌ی وجود بچه مرده یا عفونته.
* باید سریع بررسی بشه و اگر لازمه بچه مرده یا مواد آلوده رو برداری.
نشونه‌های خطر در مادر
۱. بی‌علاقگی به بچه‌ها
* گاهی ممکنه مادر اصلاً به لانه سر نزنه.
* اگه تا روز دوم بچه‌ها سیر و سالم نباشن، ممکنه نیاز به شیر دادن دستی باشه (البته خیلی حساسه و باید دقیق انجام شه).
۲. بی‌حالی یا بی‌اشتهایی
* ممکنه دچار عفونت بعد از زایمان شده باشه.
* باید سریع به دامپزشک مراجعه بشه.
۳. خونریزی زیاد
* کمی خونریزی بعد زایمان طبیعیه، اما اگه ادامه‌دار و زیاد باشه، نشونه‌ی خطره.
۴. خشونت با بچه‌ها
* بعضی مادرها ممکنه بچه‌ها رو گاز بگیرن یا بیرون بندازن.
* اگه این اتفاق افتاد، باید بررسی کنی که علت چیه — استرس، درد، یا حتی تجربه‌ی کم.
راهکارهایی که وقتی مادر بچه‌ها رو شیر نمی‌ده یا اونا رو رها می‌کنه یا پس می‌زنه، باید انجام بدی:
وقتی مادر به بچه‌ها شیر نمی‌ده یا ردشون می‌کنه، اول مطمئن شو که:
* بچه‌ها واقعاً گرسنن (شکم صاف یا صدای ناله دارن).
* مادر حتی یک‌بار هم شیر نداده (بعضی وقتا شب میاد و بدون اینکه دیده بشه شیر می‌ده).
* بچه‌ها سالم و زنده هستن (سرد یا بی‌حرکت نباشن).
چه کارهایی می‌تونی بکنی؟
۱. تحریک مادر به شیردهی
* مادر رو به آرومی بگیر و بچه‌ها رو زیر شکمش قرار بده (وقتی آرومه).
* با دست بچه‌ها رو به نوک سینه‌های مادر هدایت کن.
* معمولاً وقتی بچه یکی دو بار شیر خورد، مادر حس مادری‌اش فعال می‌شه و بقیه رو هم خودش شیر می‌ده.
نکته: این کار باید در محیط آروم، بدون سر و صدا و با دقت انجام بشه. اگه مادر پرخاشگر شد، بلافاصله متوقفش کن.
۲. شیر دادن دستی (در موارد خاص و اورژانسی)
مواد لازم:
* سرنگ کوچک (بدون سوزن)
* شیر مخصوص بچه‌گربه یا خرگوش (از پت‌شاپ یا دامپزشکی بگیر)
* هرگز از شیر گاو استفاده نکن! برای بچه‌خرگوش مناسب نیست.
طرز کار:
* سرنگ رو با مقدار بسیار کم شیر پر کن (حدود ۱ تا ۲ سی‌سی)
* بچه‌خرگوش رو با دست گرم نگه دار
* شیر رو به آرومی از کنار دهان وارد کن
* هرگز از بالا یا با فشار زیاد شیر نده — ممکنه وارد ریه‌شون بشه و باعث مرگ شه
تعداد دفعات:
* معمولاً روزی ۲ بار، صبح و شب (مثل طبیعت)
چه زمانی باید به دامپزشک مراجعه کنی؟
* اگه مادر بی‌حال، خونریزی‌دار یا تب‌دار باشه
* اگه بیشتر از ۲۴ ساعت بگذره و بچه‌ها سیر نشده باشن
* اگه بچه‌ها مدفوع نکنن یا شکمشون باد کرده باشه
* اگه تجربه نداری و باید شیر دستی بدی — بهتره با مشورت دامپزشک انجامش بدی